وَ أَقِمِ الصَّلاةَ طَرَفَیِ النَّهارِ وَ زُلَفاً مِنَ اللَّیْلِ إِنَّ الْحَسَناتِ یُذْهِبْنَ السَّیِّئاتِ ذلِكَ ذِكْرى لِلذَّاكِرینَ وَ اصْبِرْ فَإِنَّ اللَّهَ لا یُضیعُ أَجْرَ الْمُحْسِنینَ [1]
نماز را در دو طرف روز و اوایل شب برپادار، چرا كه حسنات، سیئات (و آثار آنها را) برطرف میسازد، این تذكری است برای آنها كه اهل تذكرند و شكیبائی كن كه خداوند پاداش نیكوكاران را ضایع نخواهد كرد.
نماز و صبر
در این آیات، انگشت روی دو دستور از مهمترین دستورات اسلامی كه در واقع روح ایمان و پایه اسلام است گذارده شده:
نخست فرمان به اقامه نماز داده میگوید: نماز را در دو طرف روز و در اوایل شب برپادار
سپس برای اهمیت نماز روزانه خصوصاً و همه عبادات و طاعات و حسنات عموماً چنین میگوید:(حسنات، سیئات را از میان میبرد).(ان الحسنات یذهبن السیئات).
و این تذكر و یادآوری است برای آنها كه توجه دارند. (ذلك ذكری للذاكرین).
آیه فوق همانند قسمتی دیگر از آیات قرآن تأثیر اعمال نیك را در از میان بردن آثار سوء اعمال بد بیان میكند، در سوره نساء آیه 31 میخوانیم
إِنْ تَجْتَنِبُوا كَبائِرَ ما تُنْهَوْنَ عَنْهُ نُكَفِّرْ عَنْكُمْ سَیِّئاتِكُمْ
اگر از گناهان بزرگ دوری كنید گناهان كوچك شما را میپوشانیم.
كسانی كه ایمان آوردند و عمل صالح انجام دادند گناهان آنان را میپوشانیم.
و به این ترتیب اثر خنثی كننده گناه را در طاعات و اعمال نیك تثبیت میكند.
از نظر روانی نیز شك نیست كه هر گناه و عمل زشتی یك نوع تاریكی در روح و روان انسان ایجاد میكند كه اگر ادامه یابد اثرات آنها متراكم شده به صورت وحشتناكی انسان را مسخ میكند.
ولی كار نیك كه از انگیزه الهی سرچشمه گرفته به روح آدمی لطافتی میبخشد كه آثار گناه را میتواند از آن بشوید و آن تیرگیها را به روشنایی مبدّل سازد.
اما از آنجا كه جمله فوق ( إِنَّ الْـحَـسَـنـَاتِ یُـذْهِـبـْنَ الـسّـَیـِّـئَاتِ ) بلافاصله بعد از دستور نماز ذكر شده یكی از مصداقهای روش آن نمازهای روزانه است و اگر میبینیم در روایات تنها تفسیر به نمازهای روزانه شده دلیل بر انحصار نیست بلكه همان گونه كه بارها گفتهایم بیان یك مصداق روشن قطعی است.
اهمیت فوقالعاده نماز
در روایات متعددی كه ذیل آیات فوق از پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ و ائمه معصومین ـ علیهم السّلام ـ نقل شده تعبیراتی دیده میشود كه از اهمیت فوقالعاده نماز در مكتب اسلام پرده برمیدارد. [2]
نماز انسان را در برابر گناه بیمه میكند و نیز نماز زنگار گناه را از آیینه دل میزداید.
نماز جوانههای ملكات عالی انسانی را در اعماق جان بشر میرویاند.
نماز اراده را قوی و قلب را پاك و روح را تطهیر میكند.
نماز در صورتی كه به صورت جسم بیروح نباشد مكتب عالی تربیت است.
به هر حال جای تردید نیست كه هر گاه نماز با شرایطش انجام شود انسان را در عالمی از معنویت و روحانیت فرو میبرد كه پیوندهای ایمانی او را با خدا چنان محكم میسازد كه آلودگیها و آثار گناه را از دل و جان او شستشو میدهد.[3]
چند داستان زیبا در المیزان
1ـ و در مجمع البیان از واحدی و او به سند خود از حماد بن سلمه از علی بن زید از ابی عثمان روایت كرده كه گفت: من با سلمان در زیر درختی بودیم سلمان شاخه خشكی از درخت گرفت و به شدت تكانش داد تا برگهایش ریخت آنگاه گفت: ای ابا عثمان آیا نمیپرسی چرا چنین كاری كردم؟ گفتم: چرا چنین كردی؟ گفت: رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ هم در روزی كه من با آن جناب زیر درختی بودیم همین عمل را انجام داد شاخه خشكی گرفت و به شدت تكان داد تا برگهایش ریخت و فرمود: سلمان نپرسیدی چرا چنین كردم عرض كردم چرا چنین كردی؟ فرمود مسلمان وقتی وضو میگیرد، و نیكو وضو میگیرد و نمازهای پنجگانهاش را به جای میآورد گناهانش مانند این برگها میریزد آن وقت این آیه را تلاوت فرمود:(و اقم الصلاه) الخ.
2ـ و نیز در همان كتاب به سند خود از حارث از علی بن ابی طالب ـ علیه السّلام ـ آورده كه فرمود: ما در مسجد در خدمت رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ بودیم و منتظر بودیم تا وقت نماز شود، مردی برخاست و عرض كرد یا رسول الله ـ صلّی الله علیه و آله ـ من به گناهی رسیدم رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ از وی روی برگردانید (و به نماز ایستاد) دوباره پس از آنكه رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ نماز را به پایان رسانید برخاست و همان حرف را تكرار كرد حضرت فرمود: آیا با ما نماز خواندی؟و برای آن به نیكوئی طهارت نگرفتی؟ گفت: چرا، فرمود: همان كفاره گناه توست. [4]
3ـ و در تفسیر عیاشی از ابی حمزه ثمالی روایت كرده كه گفت: من از یكی از آن دو بزرگوار (امام باقر و امام صادق ـ علیه السّلام ـ ) شنیدم كه میفرمود: علی ـ علیه السّلام ـ رو به مردم كرد و فرمود كدام آیه از قرآن كریم برای شما امیدوار كنندهتر است؟
بعضی گفتند: آیه:(إِنَّ اللَّهَ لا یَغْفِرُ أَنْ یُشْرَكَ بِهِ وَ یَغْفِرُ ما دُونَ ذلِكَ لِمَنْ یَشاءُ ) فرمود: این امیدوار كننده هست، ولی آن طور كه باید باشد نیست، بعضی دیگر عرض كردند آیه:(قُلْ یا عِبادِیَ الَّذِینَ أَسْرَفُوا عَلى أَنْفُسِهِمْ لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّه) فرمود: این هم خوبست ولی آن نیست. بعضی دیگر عرض كردند آیه:(وَ الَّذِینَ إِذا فَعَلُوا فاحِشَةً أَوْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ ذَكَرُوا اللَّهَ فَاسْتَغْفَرُوا لِذُنُوبِهِم) فرمود: این هم خوب است ولی آن نیست.
مردم همه سكوت كردند حضرت فرمود: چرا سكوت كردید بگویید ببینم مسلمانها؟ عرض كردند نه به خدا سوگند ما آیه دیگری به نظرمان نمیرسد، فرمود: من از رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ شنیدم كه میفرمود: امیدوار كنندهترین آیات كتاب خدا آیه: (اقم الصّلاه طرفی النّهار و زلفاً من اللیل( الخ است و فرمود: ای علی به آن خدایی كه مرا به حق مبعوث كرده و بشیر و نذیرم قرار داده یكی از شما كه برمیخیزد برای وضو گرفتن، گناهانش از جوارحش میریزد. و وقتی به روی خود و به قلب خود متوجه خدا میشود از نمازش كنار نمیرود مگر آنكه از گناهانش چیزی نمیماند و مانند روزی كه متولد شده پاك میشود و اگر بین هر دو نماز گناهی بكند نماز بعدی پاكش میكند آنگاه نمازهای پنجگانه را شمرد.
علی ـ علیه السلام ـ از پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ نقل كرده كه فرمود:قَالَ یَا عَلِیُّ إِنَّمَا مَنْزِلَةُ الصَّلَوَاتِ الْخَمْسِ لِأُمَّتِی كَنَهَرٍ جَارٍ عَلَى بَابِ أَحَدِكُمْ فَمَا یَظُنُّ أَحَدُكُمْ لَوْ كَانَ فِی جَسَدِهِ دَرَنٌ ثُمَّ اغْتَسَلَ فِی ذَلِكَ النَّهَرِ خَمْسَ مَرَّاتٍ أَ كَانَ یَبْقَى فِی جَسَدِهِ دَرَنٌ فَكَذَلِكَ وَ اللَّهِ الصَّلَوَاتُ الْخَمْسُ لِأُمَّتِی [5]
نمازهای پنجگانه برای امت من همچون یك نهر آب جاری است كه بر در خانه یكی از شما باشد، آیا گمان میكنید اگر كثافتی در تن او باشد و سپس پنج بار در روز در آن نهر غسل كند آیا چیزی از آن بر جسد او خواهد ماند (مسلماً نه) همچنین است به خدا سوگند نمازهای پنجگانه برای امت من.
پیامها: [6]
1- رهبر باید الگوى مردم باشد. فَاسْتَقِمْ ... أَقِمِ ...
2- نماز را باید با شرایط و آداب كامل بجاى آورد. در كلمهى «اقامه»، معناى كمال و تمام نهفته است. «أَقِمِ الصَّلاةَ»
3- نماز، قوّت قلب مؤمنان است. چون در آیات گذشته، فرمان به استقامت و عدم اعتماد به ظالمان مطرح شد و این امور نیاز به روحیّهى بالا دارد، لذا در این آیه، خداوند امر به تقویت روح با اهرم نماز مى فرماید. فَاسْتَقِمْ ... وَ أَقِمِ الصَّلاةَ
4- نمازها را باید در وقت مقرّر انجام داد. «طَرَفَیِ النَّهارِ»
5- نماز، روشنترین نمونهى كار نیك است. أَقِمِ ... إِنَّ الْحَسَناتِ ...
6- اعمال انسان در یكدیگر تأثیر دارند. «إِنَّ الْحَسَناتِ یُذْهِبْنَ السَّیِّئاتِ»
7- دستور به نماز، روشنترین پند خداست. «ذلِكَ ذِكْرى» (نماز، ذكر الهى است)
8- همهى افراد از تذكّرات الهى، بهرهمند نمى شوند. «ذِكْرى لِلذَّاكِرِینَ»
9- برپایى واقامهى نماز، پشتكار وحوصله مى خواهد. «[7] » «أَقِمِ الصَّلاةَ، وَ اصْبِرْ»
___________________________________________________________________
[1] - هود /114و115
[2] - تفسیر نمونه، ج 9 ـ 256 تا 267.
[3] - نمونه، ج 9، ص 269.
[4] - هم در المیزان و هم نمونه و مجمع البیان آمده.
[5] - عوالی اللئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیة ج2 ص 24
[6] - تفسیر نور(10جلدى)، ج4، ص: 130
[7] - در آیه اى دیگر مى فرماید: «وَ أْمُرْ أَهْلَكَ بِالصَّلاةِ وَ اصْطَبِرْ عَلَیْها» طه، 132.
منبع سایت اندیشه قم
نظرات شما عزیزان:
موضوعات مرتبط: داستان هایی در پیرامون نمازدر پیرامون قران و نمازمقاله نماز
تأثیر نماز بر عفونت های گوارشی
اثر تجدید وضو
مسواك و وضو
امام رضا و نماز در وسط مناظره
قبولی و ارتباط اعمال با پذیرش ولایت
توصیه آیت الله ضیاء آبادی برای نماز خوان شدن فرزندان
مواردی که تاخیر نماز بهتر است
آیا صحیح نماز می خوانیم؟
خواندن نماز قضا در سفر
طب قرانی
نماز باران
من قبلا اگه دقيقه اي نمازم دير ميشد عصباني ميشدم ولي مدتيه كه تعصبم به نماز كم شده چند ماهه كه نماز
چراقرآن فرموده يقيمون الصلاة ونگفته يقرئون الصلاة؟
بنده درنماز براي تمام شدن خيلي عجله ميكنم چكاركنم نمازرابا حوصله اقامه كنم. اجركم عندالله؟
دعای بعد از نماز
چه کنیم در نماز حضور قلب داشته باشیم؟
نماز وسیله محو گناهان